Achtergrondinformatie

De Leemputtenloop voert u over een volledig geasfalteerd parcours langs het mooiste wat de boswachterij Dorst te bieden heeft.
Ter illustratie vindt u hier een korte beschrijving van ontstaan en historie van het bosgebied en de zo kenmerkende leemputten.

HET BOSGEBIED
In het 1.117 hectare grote aaneengesloten bosgebied ten oosten van Breda, tegenwoordig bekend als de boswachterij Dorst, was in vroeger tijden juist geen boom te vinden.
Als gevolg hiervan ontstonden zandverstuivingen. Aan deze verstuivingen heeft het gebied zijn deels heuvelachtige karakter te danken. Om de verstuivingen te bedwingen is Staatsbosbeheer in 1899 gestart met het planten van dennen. In de loop van de jaren is een gevarieerd natuurgebied ontstaan met naaldbos, loofbos, heidevelden, vennen en heuvels van stuifzand.

DE LEEMPUTTEN
"Heel Dorst zit op leem", beweren de mensen uit de streek en die weten waarover ze het hebben. De leemputten, zo karakteristiek voor dit gebied, zijn sinds het begin van de 20e eeuw afgegraven voor de productie van baksteen in de nabijgelegen steenfabrieken in Rijen en Dorst. De leem werd gewonnen uit een prehistorische rivierbedding die dwars door de boswachterij loopt en met behulp van een smal spoortje afgevoerd. In 1927 gaf Staatsbosbeheer toestemming voor het baden en zwemmen in twee van de alsdus ontstane putten. Al in de jaren dertig ontstond een primitieve accomodatie die later onder leiding van de Bredase sportleraar A.C. Kuit (die er zwemlessen ging geven) werd uitgebouwd tot het charmante recreatieterrein en openluchtzwembad Surae. Weinig mensen weten dat het bad zijn exotische benaming te danken heeft aan deze man (surae = Latijn voor kuiten). Waar in de beginjaren een afrastering van rieten matten het dames- en herenbad strikt van elkaar moest scheiden, onstonden in de loop van de tijd steeds meer faciliteiten: kleedhokjes, een blokhut en een roeivijver. In 1955 vond inmiddels geen leemwinning meer plaats en werd in een van de plassen vis (karper en snoek) uitgezet. Deze plas is nog altijd in gebruik door de plaatselijke hengelsportvereniging. In de jaren '60 werd de exploitatie van het natuurbad overgenomen door de gemeente Oosterhout. Steeds meer dagjesmensen, uit de regio maar ook uit de Randstad, brachten een bezoek aan Surae voor een frisse duik.
Op een mooie zomerse dag kwamen soms wel 10.000 bezoekers. De laatste jaren liepen de bezoekersaantallen terug en raakte het terrein in verval. In 2005 werd Surae gesloten en werden de leemputten teruggegeven aan de natuur. Geen badgasten, maar Schotse Hooglanders bivakkeren tegenwoordig rond de plassen. De voormalige steenfabriek de Vijf Eiken in Rijen heeft plaatsgemaakt voor het atletiekterrein van AV Spiridon. Delen van het oude gebouw zijn nog altijd in gebruik als kantine en kleedruimte.

Men zou wellicht verwachten dat de leemwinning een negatief effect heeft op de biodiversiteit. Het tegendeel is waar. Omdat de leemwinning 'in den droge' moest gebeuren werden de leemputten leeggemalen. Dit leemwater werd gebruikt voor bevloeiing van een aantal bosgedeelten. Het uitgemalen water bevatte veel leemdeeltjes en verbeterde de vruchtbaarheid van de van nature voedselarme bosbodem. De soortenrijkheid in de plantenwereld kreeg hierdoor een enorme impuls. Zeldzame mossen en paddestoelen komen voor op de bevloeide bospercelen, rond de leemputten zelf, maar ook langs de ontwateringssloten en het trace van het voormalige spoortje. De leemputten vormen nu prachtige vennen met een grote variatie aan planten en dieren. Naast de uitgezette Schotse Hooglanders en een kudde Exmoorpony's (de laatse wilde paarden in Europa) bevindt zich rond de leemputten een behoorlijke populatie vleermuizen en hebben de sperwer, de boomvalk en de specht er hun broedplaats. Ook is een specifieke flora ontstaan. Zo komen hier planten voor als sint-janskruid, duizendguldenkruid, geelgroene zegge en grondster.
Met recht het hart van de boswachterij en een waardig startpunt voor deze nieuwe loop.